O. Adam Schulz SJ, Przewodniczący ORRK

Referat wygłoszony na Spotkaniu Plenarnym ORRK 27 kwietnia 2001 roku

1. Kongres w liczbach

W Kongresie łącznie wzięło udział 3125 osób. Byli to delegaci ze 111 Ruchów i Stowarzyszeń działających na terenie ogólnopolskim, kilkunastu ruchów działających na poziomie lokalnym oraz 30 Diecezjalnych Rad Ruchów Katolickich. Reprezentowali oni ponad 2 milionową rzeszę członków ruchów i stowarzyszeń rozwijających się w Polsce. Wśród uczestników Kongresu było blisko 200 gości z zagranicy z 14 krajów Europy: Austrii, Białorusi, Czech, Estonii, Francji, Litwy, Niemiec, Rosji, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Ukrainy, Węgier, Włoch.
W organizacji Kongresu wzięło udział ponad 600 osób z 50 ruchów i stowarzyszeń.
W Kongresie uczestniczyli przedstawiciele najwyższych władz państwowych z p. Premierem RP Jerzym Buzkiem na czele, posłowie i senatorowie oraz przedstawiciele władz lokalnych i samorządowych. Ze strony hierarchii kościelnej w Kongresie uczestniczyło 22 kardynałów, arcybiskupów, biskupów zarówno z Polski, jak i  przedstawiciele 7 episkopatów Europy: z Białorusi, Czech, Chorwacji, Niemiec, Litwy, Słowacji i Słowenii.
Kongres odbywał się w 12 miejscach Warszawy, gdzie oprócz sesji plenarnej, odbywało się 10 Kongresów Tematycznych. Podczas tych spotkań miały miejsce zarówno wykłady, katechezy, dyskusje panelowe, prace w grupach, modlitwa wspólna, jak i koncerty, recytacje poezji, wystawy. Łącznie ponad 150 osób wygłosiło konferencje, katechezy, świadectwa oraz wypowiedzi na spotkaniach panelowych.
W ramach imprez towarzyszących Kongresowi zorganizowano 5 wystaw: „Działalność ruchów w Polsce", „Byłem głodny”, „Madonny Europy", „Apostolstwo ruchów na rzecz rodziny", „Rolnictwo ekologiczne".
Kongres wydał swoje owoce dzięki temu, że nie był tylko jednorazowym wydarzeniem, ale był poprzedzony 3 letnią pracą w samych ruchach oraz na poziomie lokalnym. Przed Kongresem Ogólnopolskim odbyło się bowiem ponad 35 kongresów diecezjalnych.
Przed nami praca nad wcieleniem w życie tych bardzo bogatych inspiracji. Sądzimy, że potrwa to około 3 lat. Aktualnie opracowywany jest program wprowadzania  w życie oraz kontynuacji doświadczeń kongresowych.

2. Odczytanie miejsca i roli ruchów i stowarzyszeń w Kościele i społeczeństwie


Kongres pomógł nam zasymilować doświadczenie oraz teologię zrzeszeń katolików wypracowaną w Kościele powszechnym przez ostanie 5 lat, która uwzględnia I Światowy Kongres Ruchów Kościelnych i „bierzmowanie ruchów”, jakie miały miejsce w Rzymie z udziałem Ojca św. w 1998 roku.  
Pierwszy Kongres ukazał bogactwo zrzeszeń katolików w Polsce, natomiast II Kongres potwierdził ten fakt i uzmysłowił, że nie jest to efemeryda; ruchy i stowarzyszenia są trwałą częścią wspólnoty Kościoła.
II Kongres nie tylko potwierdził trwałość naszej obecności i aktywności, ale ukazał, że ta społeczność Kościoła poszukuje wspólnie kierunków rozwoju ewangelizacji i apostolstwa. Jest to bardzo ważne, ponieważ istnieje niewiele  takich płaszczyzn w Kościele, które są podmiotem wspólnego rozeznawania kierunków rozwoju.
Takim wydarzeniem, gdzie cały Kościół poszukiwał wspólnie kierunków rozwoju był II Synod Plenarny, w którego to pracach braliśmy aktywny udział. Kongres pomógł nam, zachęcił nas, do odkrywania swego miejsca w Kościele w Polsce, ale też wskazał zadania w Kościele europejskim.

Kongres dopomógł też w pełniejszym odczytaniu naszej roli w życiu publicznym, jako organizacji pozarządowych. Mówili o tym w swoich wystąpieniach Nuncjusz apostolski, Premier, Adam Szczepanowski. Stopniowo zaczynamy rozumieć swoją rolę w życiu społecznym, a zarazem społeczeństwo, władze lokalne i państwowe tak postrzegają naszą obecność widząc w nas nadzieję na rozwiązanie może zbyt wielu problemów, ale jest miejsce dla katolickich organizacji pozarządowych. Taki status daje nam mandat, umożliwia nam występowanie i branie udziału w pracach wielu instytucji nie tylko w Polsce, ale i zagranicą w Unii Europejskiej, ONZ, UNESCO itd. Mandat ten wypływa również z nauki społecznej Kościoła.

3. Nasza posługa w Europie

W Europie  Środkowowschodniej ważną jest nasza pomoc w dziedzinie formacji laikatu, zarówno ewangelizacji, jak i formacji bardziej pogłębionej. Pomocy wymaga też organizowanie się laikatu, w tym rozwoju infrastruktury ruchów w poszczególnych Kościołach lokalnych:
- pomoc w dziedzinie współpracy między ruchami (w niektórych krajach zarówno świeccy jak i biskupi pragną zorganizować podobne rady i kongresy ruchów co u nas),
- bardzo ważna jest pomoc w przepływie informacji o rozwoju laikatu i ruchów oraz stowarzyszeń w naszym regionie kontynentu, wymiana informacji o ważnych spotkaniach tego typu co nasz kongres lub podobnych - na to zwracali uwagę biskupi z Europy podczas spotkania z nimi.

W Europie Zachodniej bardzo ważnym jest nasz aktywny wkład w rozwój jedności w Europie opartej na chrześcijańskiej wizji człowieka i spraw społecznych oraz otwartej i kreatywnej wierności Ewangelii i nauce Kościoła.
My nie musimy wchodzić z chrześcijaństwem do Europy, ale mamy pomagać jej odkrywać w sposób praktyczny i konkretny jak dziś żyć w jedności z Chrystusem, jak dziś i jutro być chrześcijaninem w Europie, takiej jaka jest, a nie tylko przypominać korzenie z przeszłości.
- W najbliższych latach będziemy musieli  pomyśleć jak oddziaływać na struktury Unii Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i innych instytucji kształtujących współpracę, aby Ewangelia i nauka społeczna Kościoła była uwzględniana, a tym samym jak oddziaływać, aby pomóc człowiekowi, rodzinie i społecznościom w ich byciu sobą oraz wspierać ich rozwój.
- Należy dalej wzmacniać naszą aktywności na polu obecności przedstawicieli polskich ruchów i stowarzyszeń w strukturach międzynarodowych naszych ruchów.
- Coraz ważniejszym wydaje się współorganizowanie międzynarodowych spotkań ruchów i stowarzyszeń na terenie Polski, celem dzielenia się naszym specyficznym sposobem przeżywania charyzmatów oraz misji w danym ruchu.
- Głos polskich członków ruchów i stowarzyszeń winien być słyszany i widziany na spotkaniach międzynarodowych szczególnie europejskich.
- Potrzeba, aby nasze polskie materiały formacji były tłumaczone i wydawane w innych językach.

W trakcie Kongresu doszło do wymiany doświadczeń między ruchami oraz między polskim doświadczeniem współpracy ruchów i stowarzyszeń a doświadczeniami w innych krajach Europy.

4. Rozeznanie kierunków formacji oraz rozwoju apostolstwa na przyszłość

Podczas Kongresu dokonała się wymiana na temat apostolstwa jakie realizujemy oraz rozpoznanie kierunków współpracy między ruchami szczególnie w takich dziedzinach jak:
- ewangelizacja,
- formacja w ruchach,
- pomoc charytatywna, pomoc osobom niepełnosprawnym oraz bezrobotnym,
- praca z młodzieżą, w tym trudną,
- nasze zaangażowanie w życie społeczno-polityczno-gospodarcze,
- formacja etyczno-profesjonalna osób zaangażowanych w życie gospodarcze oraz polityczne,
- nasze zadania wobec promowania rozwoju kultury w Polsce,
- odczytanie roli ruchów w jednoczącej się Europie,
- pomoc polskiej wsi w zachodzących przemianach społecznych,
- praca na rzecz rodzin, szczególnie tych przeżywających trudności,
- rozwój współpracy między ruchami w Kościele lokalnym.
Owoce rozeznania zostały opracowane i wydane w książce: Znak nadziei dla świata i Kościoła, dlatego nie będę ich teraz omawiał i zachęcam do lektury tej tak ważnej dla nas publikacji.

Kiedy patrzymy na panoramę ruchów uwzględniając specyfikę społeczną to widać wyraźnie, że brakuje aktywności ruchów wśród takich grup społecznych jak: dzieci, młodzież, studenci, ludzie żyjący na wsi i w małych miasteczkach. Te środowiska są w tej chwili dla nas wielkim wezwaniem, aby stworzyć warunki, by charyzmat, wartości i apostolstwo naszych ruchów dotarło bardziej zdecydowanie do tych grup ludzi. Do tych środowisk jesteśmy w tej chwili posłani w sposób szczególny przez Pana oczywiście nie zaniedbując tych, w których już działamy. W tych środowiskach jesteśmy obecnie najmniej aktywni i obecni, brakuje nam doświadczenia jak dziś dotrzeć do nich. Kongresy tematyczne wskazały pewne inspiracje, ale trzeba dalej szukać.

Świętość odmieniana na różne sposoby została odczytana jako cel naszej formacji i działalności. Trzeba nam się zastanowić nad tym jak mamy pomagać ludziom stawać się bardziej zjednoczonymi z Bogiem.
Podczas kongresu padło sformułowanie, że członkowie ruchów i stowarzyszeń winni stawać się „świętymi profesjonalistami” w każdym działaniu, od najmniejszych do największych zadań i prac i to jest nasze zadanie.

5. Jak wprowadzać w życie przesłanie Kongresu?

Okres wprowadzania w życie inspiracji płynących z Kongresu potrwa 3 lata. Jest to trzecia część Kongresu; pierwszą były Kongresy w poszczególnych diecezjach w latach 1998-99, drugą przygotowania w ruchach i ORRK oraz sam Kongres w 2000 roku i obecnie lata 2001-2003 na wprowadzenie w życie doświadczeń.

5.1. Na płaszczyźnie ogólnopolskiej:
- promowanie rozeznanych na Kongresie kierunków rozwoju apostolstwa oraz akcentów w formacji,
- pogłębianie pracy kongresowej poprzez utworzenie w ramach ORRK 12 Zespołów Tematycznych, które kontynuowałyby zainicjowaną przez Kongres pracę w konkretnych obszarach apostolstwa,
- postawienie większego akcentu na rozwój diecezjalnych rad Ruchów i Stowarzyszeń katolickich,
- promowanie współpracy między ruchami i stowarzyszeniami na terenie parafii.

5.2. W diecezjach
W niektórych diecezjach odbyły się już pierwsze spotkania diecezjalnych rad ruchów i stowarzyszeń, gdzie przestawiono liderom pierwsze wrażenia z Kongresu i podzielono się częściowo jego treściami.
Natomiast wydaje się słuszne, aby w najbliższych 2 latach zorganizować kongresy diecezjalne, które pogłębiłyby i dostosowałyby do lokalnych potrzeb treści II Kongresu.
Motywem przewodnim, hasłem i treścią, winno być: ruchy i stowarzyszenia katolickie na początku nowego tysiąclecia. Oprócz materiałów Kongresowych, ważnymi dokumentami inspirującymi powinny się stać List Apostolski Ojca świętego Novo Millennio Ineunte oraz inspiracje płynące dla ruchów z Dokumentów II Synodu Plenarnego.
Od strony duszpasterskiej Kongresy Diecezjalne winny się skupić na:
1) umocnieniu już istniejącej jedności i współpracy między ruchami w diecezji,
2) rozwoju współpracy między ruchami i stowarzyszeniami na poziomie parafii,
3) odczytaniu miejsca ruchów i stowarzyszeń jako organizacji pozarządowych oraz ich współpracy z władzami lokalnymi.

5.3. W parafii
Przez ostatnie lata udało się nam wypracować współpracę między ruchami na płaszczyźnie diecezji tak teraz stoi przed nami wyzwanie, jakim jest podjęcie bardziej zdecydowanej współpracy na płaszczyźnie parafii.

Nasza Rada Ruchów promuje dwa modele strukturalne takiej współpracy:
1) włączenie przedstawicieli ruchów i stowarzyszeń do Rady Parafialnej,
2) utworzenie Parafialnej Rady Ruchów i Stowarzyszeń.
Oba modele współpracy zdają już swój egzamin w parafiach, mogą występować zamiennie, lub działać oba razem współpracując ze sobą.
Parafialna Rada Ruchów może spełniać wiele ważnych zadań:
- stwarza płaszczyznę spotkania między działającymi na terenie parafii ruchami i stowarzyszeniami,
- jest miejscem współpracy między pasterzami a ruchami,
- może podejmować wspólne działania, np. organizować wspólne spotkania dla członków ruchów, podejmować wspólne projekty duszpasterskie, charytatywne, formacyjne, kulturalne dla parafian,
- może się podjąć zorganizowania Parafialnego Kongresu Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich.  

5.4. W ruchach i stowarzyszeniach
W wielu ruchach i stowarzyszeniach odbyły się już pierwsze spotkania podsumowujące II Kongres, ale też wyrażano oczekiwanie, że pełniejsze spotkania można będzie zorganizować kiedy ukażą się materiały z II Kongresu. Stąd teraz kiedy te materiały zostały wydane można zachęcić do zorganizowania bardziej pogłębionych spotkań, które by pozwoliły zapoznać się z pracami II Kongresu. Tu podobnie jak w przypadku diecezji wydaje się słuszne uzupełnienie tych spotkań o List Ojca świętego na początek nowego tysiąclecia oraz Dokumenty II Synodu Plenarnego dotyczące pracy ruchów i stowarzyszeń.
Pragnąłbym również zachęcić niektóre ruchy i stowarzyszenia do bardziej zdecydowanych działań formacyjnych i organizacyjnych, aby przygotowywać swoich członków do współpracy z innymi przedstawicielami ruchów. W wielu ruchach to już się dzieje, ale niektóre potrzebują  zachęty i zrozumienia, że tak naprawdę dopiero we współpracy z innymi charyzmatami i ludźmi poznaje się swój charyzmat i odkrywa swoją tożsamość.
Może się to dokonywać przez wspólną pracę apostolską, czy działania ewangelizacyjne, wspólne spotkania na terenie parafii. Niektóre grupy organizują wspólne święto, spotkanie nieformalne itp. Ważne jest, aby przygotować członków naszych ruchów do większego otwarcia na spotkanie z przedstawicielami innych ruchów.

6. Zakończenie

Pragnę zakończyć przypominając słowa Ojca Świętego Jana Pawła II skierowane do nas podczas Kongresu: „Zawsze była we mnie żywa świadomość niezastąpionej roli świeckich w dziele ewangelizacji we współczesnym świecie. Utwierdzałem się w tym przekonaniu, gdy w ciągu wielu już lat posługi pasterskiej jako kapłan, biskup i papież miałem okazję dziękować Bogu za owoce ich zaangażowania w różnorakich dziedzinach życia, przeważnie im tylko dostępnych.... Proszę Boga, aby wciąż na nowo rozpalał w sercach wiernych świeckich pragnienie służby Ewangelii, aby zgodnie ze swoim powołaniem i posłaniem owocnie współdziałali z osobami duchownymi w wypełnianiu prorockiej, kapłańskiej i pasterskiej misji Kościoła. Niech II Ogólnopolski Kongres Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich oraz przeżywanie Wielkiego Jubileuszu Odkupienia będą okazją do odnowy tej apostolskiej gorliwości!”


Źródło: Rada Ruchów Katolickich. Biuletyn Informacyjny Sekretariatu ORRK, numer 19, 2001 rok